WWW.TOCZEN.PL

[Monika B]

ryzyko jest mniejsze niz sama ewentulanośc grypy, grypa potrafi nas zniszczyć, wiem cos na ten temat, bo ja miałam w tym roku,to było najgorsza najbardziej niszcząca grypa dla mnie, zanda choroba tak bardzo mnie nie osłabiła i nie spowodowała tyle komplikacji jesli tylko zdrowie pozwoli to na bank się zaszczepię, w tym roku od pazdziernika były antybiotyki, nie było 2 tygodni spokoju aby wcisnąć w to szczepienie,
przez kilka razy byłam szczepiona, co lekarz to uważa inaczej moja lekarka twierdzi ,ze jednak lepej się szczepic, chyba ze jest się uczulonym na białko kurze wtedy absollutnie szczepienie jest wykluczone
_________________
Szczęście to jest to, czego prawdopodobnie w życiu nie osiągniemy , ale na szukanie go warto poświęcić życie . ( Marie-Henri Beyle) - Stendhal

[Robert]

[agulka]

mi reumatolog poqiwdziAL, ZE moge ale on nie poleca, bo nie wiadomo jak zadziala moj organizm,

to odnosnie szczepionki przeciw grypie
_________________
Kwiatki, bratki i stokrotki
dla Malwinki dla Dorotki
kolorowe i pachnące
malowane słońce

[justyna1974]

Czy powinniśmy szczepić chorych na toczeń
rumieniowaty układowy?
EWA WIĘSIK-SZEWCZYK, JAN K. ŁĄCKI, HANNA CHWALIŃSKA-SADOWSKA
Klinika i Poliklinika Układowych Chorób Tkanki Łącznej w Warszawie, Instytut Reumatologii, kierownik: prof. dr hab. med. J.K. Łącki
Czy powinniśmy szczepić chorych na toczeń rumieniowaty
układowy?
Więsik-Szewczyk E., Łącki J.K., Chwalińska-Sadowska H.
Klinika i Poliklinika Układowych Chorób Tkanki Łącznej w Warszawie,
Instytut Reumatologii, e-mail:ewa.w.szewczyk@gmail.com
Dyskusje na temat szczepień chorych na toczeń rumieniowaty układowy
trwają od ponad 60 lat. Wątpliwości wynikają z obawy, że wprowadzenie
obcego antygenu oraz stymulacja reakcji immunologicznych
mogą wywołać zaostrzenie choroby. Z drugiej strony, zakażenia
są jednym z najważniejszych zagrożeń w tej grupie chorych.
Wyniki badań prospektywnych wskazują, że immunizacja szczepionkami
inaktywowanymi jest bezpieczna. U chorych leczonych immunosupresyjnie
oraz przyjmujących duże dawki steroidów (
20 mg
prednizonu na dobę) przeciwwskazane są szczepionki zawierające
żywe drobnoustroje.
Danych dotyczących skuteczności szczepień w tej grupie chorych jest
niewiele. Najczęściej opierają się na ocenie odpowiedzi humoralnej
po szczepieniu. Najwięcej badań dotyczy szczepień przeciwko grypie
i pneumokokom. U większości pacjentów dochodzi do wytworzenia
swoistych przeciwciał w mianie uważanym za ochronne. Część pacjentów
jednak nie reaguje na szczepienie. Nie określono jednoznacznie,
co wpływa na osłabienie odpowiedzi na szczepienie i jaką profilaktykę
należy zastosować w tej podgrupie chorych.
Słowa kluczowe: szczepienia, toczeń rumieniowaty układowy, autoimmunizacja
Pol. Merk. Lek., 2007, XXIII, 137, 395
Szczepienia ochronne chorych na toczeń rumieniowaty układowy
(t.r.u.) są traktowane jako broń obosieczna. Uważa się,
że wprowadzenie obcych antygenów zawartych w szczepionce
może wywołać syntezę autoprzeciwciał oraz spowodować
zaostrzenie choroby. W literaturze medycznej przedstawiono
kilka opisów zachorowań na t.r.u. osób zdrowych po zaszczepieniu
[34]. Stwierdzono również, że odpowiedź poszczepienna
w grupie chorych jest słabsza i nie prowadzi do
wytworzenia ochronnego miana przeciwciał. Podważałoby to
zatem celowość szczepień.
Z drugiej strony, zakażenia są jednym z najważniejszych
zagrożeń, które dotyczą chorych na t.r.u. Są częstą przyczyną
hospitalizacji i główną przyczyną zgonów [21]. Niejednokrotnie
poprzedzają zaostrzenie choroby oraz wpływają niekorzystnie
na jej przebieg [16, 19, 32, 46]. Zwiększona podatność
na zakażenia wynika z nieprawidłowego funkcjonowania
układu immunologicznego, co jest objawem choroby,
oraz przewlekle stosowanego leczenia immunosupresyjnego
[16]. Wprowadzenie nowych leków biologicznych może
jeszcze tę skłonność nasilić [43]. Duża aktywność choroby,
schorzenia współistniejące oraz znaczny stopień uszkodzenia
narządów wewnętrznych zwiększają prawdopodobieństwo
wystąpienia zakażeń oraz powikłań w ich przebiegu.
W tej sytuacji lekarz staje wobec dylematu, czy szczepić
chorego na chorobę autoimmunizacyjną, jaką jest t.r.u., czy
nie ryzykować i pozostawić go bez ochrony przed powszechnymi
w populacji zakażeniami. Ważne jest przy tym, aby decyzja
o szczepieniu została podjęta na podstawie rzetelnej
wiedzy medycznej. W pracy przedstawiono aktualne poglądy
i wyniki badań dotyczące szczepień ochronnych dorosłych
chorych na t.r.u.
SZCZEPIONKI INAKTYWOWANE
I REKOMBINOWANE
Szczepienie przeciwko grypie
Narażenie na zakażenie wirusem grypy jest powszechne.
Dotyczy wszystkich grup wiekowych i obejmuje od 5% do 15%
populacji. Zmienność genetyczna wirusa grypy, odnosząca się
do dwóch podstawowych antygenów powierzchniowych wirionu:
hemaglutyniny i neuraminidazy, sprawia, że wymyka
się on procesom kontroli nabytej odpowiedzi immunologicznej.
Podstawową metodą walki z grypą są szczepienia
ochronne. W Polsce dostępne są szczepionki inaktywowane
(tzw. zabite), czyli zawierające wirusy niezdolne do replikacji.
Od lat w populacji współwystępują dwa podtypy wirusa
grypy A (H1N1 i H3N2) oraz wirus typu B, dlatego obecnie
są stosowane szczepionki trójwalentne, zawierające po 15

g hemaglutyniny (HA) poszczególnych szczepów. Skład
szczepionki jest aktualizowany co roku zgodnie z zaleceniami
WHO. Stopień ochrony poszczepiennej zależy od trafności
doboru antygenów szczepionki i krążących w populacji
szczepów wirusa oraz od sprawności układu odpornościowego
szczepionej grupy [31]. Przyjętą miarą immunogenności
szczepionki jest ocena miana przeciwciał przeciwko HA
396 E. Więsik-Szewczyk, J.K. Łącki, H. Chwalińska-Sadowska
w teście zahamowania hemaglutynacji. Miano 1:40 w surowicy
jest uważane za ochronne [36].
Dotychczas zgromadzone naukowe dowody potwierdzają,
że szczepienia są skuteczne zarówno u zdrowych dorosłych,
jak i u dzieci. Równocześnie są korzystne i ekonomicznie
uzasadnione w grupach ryzyka – są jedną z czterech procedur
medycznych, które przedłużają życie chorych na POChP,
a także zmniejszają ogólną częstość hospitalizacji z
powodu chorób układu oddechowego, zastoinowej niewydolności
serca, chorób nerek i marskości wątroby [26]. Skuteczność
i bezpieczeństwo szczepienia przeciwko grypie chorych
na t.r.u. oceniono w kilku badaniach (tab. 1).
Pierwsze doniesienia pochodzą z lat 70. XX wieku. W czterech
z pięciu przeprowadzonych wówczas badań, w tym jednym
podwójnie ślepym kontrolowanym placebo, szczepienie
uznano za skuteczne [6, 22, 25, 37, 45]. Tylko w jednym
stwierdzono tendencję do słabszej odpowiedzi immunologicznej
[37]. Zaostrzenie choroby opisano u jednej pacjentki. Była
to chora z aktywnymi zmianami skórnymi, obecnymi przeciwciałami
przeciwjądrowymi (ppj) o mianie 1:640 i przeciwciałami
przeciwko dsDNA stwierdzonymi przed szczepieniem.
W ciągu trzech kolejnych miesięcy u chorej wystąpiły objawy
zajęcia nerek, a w biopsji potwierdzono rozlane, proliferacyjne
kłębkowe zapalenie nerek [25].
Od roku 2001 opublikowano wyniki kilku badań przeprowadzonych
w grupach 14-56 chorych na t.r.u. o małej aktywności
choroby lub w stabilnym jej okresie [1, 11, 23, 24, 28].
Szczepienie przeciwko grypie nie wpłynęło na: aktywność
choroby ocenioną według skali SLEDAI, częstość zaostrzeń
oraz przebieg toczniowego zapalenia nerek.
W pojedynczych badaniach wykazano przejściowe zwiększenie
miana ppj oraz przeciwciał aCL i dsDNA, co nie korelowało
z nasileniem objawów klinicznych [2, 40]. Nie wykazano
również niekorzystnego wpływu szczepienia na liczbę
limfocytów regulatorowych T CD4 + CD25+, co według autorów
badania potwierdza bezpieczeństwo szczepienia [11].
We wszystkich przeprowadzonych badaniach po podaniu
szczepionki u większości pacjentów doszło do serokonwersji
oraz wytworzenia miana ochronnego specyficznych przeciwciał
antygrypowych. Niemniej jednak część autorów potwierdza,
że odsetek ten był mniejszy niż w grupie osób
zdrowych. Dotychczas ustalone czynniki, które wpłynęły
niekorzystnie na humoralną odpowiedź poszczepienną, to
dawka prednizonu [1,45] oraz leczenie azatiopryną [1, 23].
Na podstawie wyników przedstawionych badań można
stwierdzić, że szczepienie przeciwko grypie chorych na t.r.u.
o małej i umiarkowanej aktywności choroby jest bezpieczne.
U większości z nich po szczepieniu zaobserwowano występowanie
ochronnego miana przeciwciał. Ponadto Stojanovich
i wsp. w swoich badaniach wykazali, że szczepienie może
korzystnie wpływać na przebieg t.r.u. [39]. Podczas rocznej
obserwacji nieszczepionych pacjentów, w porównaniu z grupą
szczepionych przeciwko grypie, wystąpiło więcej przypadków
infekcji, z których każda była związana z nasileniem objawów
choroby podstawowej. Wskazane wydaje się zatem
przeprowadzenie badań z udziałem chorych na aktywną postać
choroby oraz wyodrębnienie czynników, które mogą niekorzystnie
wpłynąć na reakcję na szczepienie.
Szczepienie przeciwko pneumokokom
Streptococcus pneumonie jest najczęstszym czynnikiem etiologicznym
pozaszpitalnego zapalenia płuc, na które są narażone
szczególnie osoby po 65. roku życia oraz chorzy przewlekle.
W tej grupie ryzyka zapalenie płuc oraz zakażenie
grypą są jednymi z najważniejszych przyczyn zgonów [4].
Opisano pojedyncze przypadki sugerujące zwiększone ryzyko
i cięższy przebieg zakażenia u chorych na t.r.u. [30, 35].
Coraz więcej danych wskazuje na korzyści ze szczepienia
przeciwko pneumokokom w populacji dorosłych z grup
ryzyka [44]. Doniesień dotyczących skuteczności odpowiedzi
humoralnej oraz bezpieczeństwa szczepienia przeciwko
pneumokokom u chorych na t.r.u. jest niewiele. W największym
badaniu uczestniczyło 70 chorych na t.r.u., którzy jednocześnie
zostali zaszczepieni przeciwko tężcowi i Haemophilus
influenzae typu B (HIB) [5]. Łagodne zdarzenia niepożądane
po szczepieniu wystąpiły u 6 pacjentów. Nie
GMTs – średnia geometryczna mian; SLEDAI – skala aktywności t.r.u.
Anty HA – przeciwciała przeciwko hemaglutyninie
GMTs – geometric mean titers; SLEDAI – Systemic Lupus Erythematosus Disease Activity Index; Anty HA – anty-hemaglutynin antibodies
Autor Liczba chorych Opis badania Parametry Odpowiedź humoralna
Rok na t.r.u Grupa kontrolna
Brodman [6] 46 zdrowi (n = 58) GMTs taka sama/słabsza
1978 miano anty HA
40
Louie [25] 11 zdrowi (n = 8) GMTs taka sama
1978 czterokrotne zwiększenie miana
Ristow [37] 29 zdrowi (n = 28), GMTs taka sama/tendencja
1978 dobrani według miana przeciwciał przed czterokrotne zwiększenie miana do słabszej
szczepieniem
Williams [45] 19 próba podwójnie ślepa, GMTs słabsza
1978 kontrolowana placebo; czterokrotne zwiększenie miana
zdrowi szczepieni (n = 18) miano anty HA
40
chorzy placebo (n = 21)
zdrowi placebo (n = 18)
Herron [22] 20 zdrowi (n = 32) GMTs taka sama
1979 próba otwarta czterokrotne zwiększenie miana
Kanakoudi-Tsakalidou 11 zdrowe dzieci (n = 5) GMTs taka sama
[24] 2001 czterokrotne zwiększenie miana
Abu-Shakra [1] 24 porównanie z normą w populacji miano anty HA
40 słabsza
2002 czterokrotne zwiększenie miana
Mercado [28] 18 zdrowi miano anty HA
40 słabsza
2004
Holvast [23] 56 (SLEDAI < 5) zdrowi (n = 18) GMTs
2006 czterokrotne zwiększenie miana słabsza
miano anty HA
40
Del Porto [11] 14 (nieaktywni) zdrowi (n=10) GMTs miano anty HA
40 taka sama
2006 czterokrotne zwiększenie miana
Tabela 1. Badania poświęcone skuteczności szczepienia przeciwko grypie chorych na t.r.u.
Table 1. Studies dealing with efficacy of influenza vaccination in patients with SLE
Czy powinniśmy szczepić chorych na toczeń rumieniowaty układowy? 397
stwierdzono natomiast żadnego przypadku zaostrzenia choroby
podstawowej.
W ciągu ostatnich 6 lat opublikowano wyniki trzech kolejnych
badań z zastosowaniem 23-walentnej polisacharydowej
szczepionki przeciwko pneumokokkom [13, 14, 41].
W dwóch badaniach obserwacją objęto po 24 chorych na
t.r.u., w trzecim grupę 18 osób. We wszystkich badaniach
szczepionkę uznano za bezpieczną. Immunizacja nie wpłynęła
niekorzystnie na przebieg choroby ani na syntezę autoprzeciwciał.
U większości pacjentów zaobserwowano ochronne miana
przeciwciał po szczepieniu, ale jednocześnie wyodrębniono
podgrupę, która nie odpowiedziała na szczepienie. Byli
to chorzy, w przypadku których choroba miała aktywny charakter,
leczeni immunosupresyjnie, a więc najbardziej narażeni
na zakażenie i jego powikłania. Dotychczas nie określono
jednoznacznie, po jakim czasie należy powtórzyć
szczepienie oraz nie opracowano rekomendacji dotyczących
chorych, którzy nie zareagowali na szczepienie.
Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby
typu B (wzw B)
Związek między szczepieniem przeciwko wzw B a chorobami
autoimmunizacyjnymi jest przedmiotem dyskusji w literaturze
medycznej. Opublikowano niewiele doniesień o możliwości
wywołania t.r.u. szczepieniem przeciwko wzw B [27].
W 2002 r. Gaier na podstawie analizy danych z bazy
VAERS (Vaccine Adverse Events Reporting System) stwierdził
częstsze występowanie zapalenia stawów u osób dorosłych
po szczepieniu przeciwko wzw B w porównaniu z grupą
kontrolną dorosłych szczepionych przeciwko tężcowi [17].
Wykorzystując tę samą bazę danych, w kolejnym doniesieniu
autorzy zgłosili 465 przypadków nawrotu lub nasilenia
objawów ze strony układu ruchu po podaniu dawki przypominającej
szczepionki [18]. Analizując te wyniki, należy pamiętać,
że przedstawione zdarzenia niepożądane stanowią
niewielki odsetek w stosunku do całkowitej liczby podanych
dawek szczepionki [38]. Również w badaniu kliniczno-kontrolnym
przeprowadzonym w grupie 265 chorych na t.r.u. nie
stwierdzono, aby szczepienie przeciwko wzw B zwiększało
prawdopodobieństwo rozwoju tej choroby [9].
Brak wystarczających danych na temat skuteczności
szczepienia przeciwko wzw B chorych na t.r.u. W badaniu
przeprowadzonym w grupie dializowanych dzieci chorych na
toczniowe zapalenie nerek u większości z nich nie stwierdzono
ochronnego miana przeciwciał [29]. Ze względu na
skąpe dane dotyczące efektywności szczepienia u chorych
na t.r.u. uzasadniona jest kontrola poszczepiennego miana
przeciwciał.
Inne
Pojedyncze badania sugerują, że chorzy na t.r.u. wytwarzają
ochronne miano przeciwciał po szczepieniu przeciwko tężcowi
i HIB [5, 12]. Dotychczas nie przeprowadzono badań
dotyczących szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu
wątroby typu A, meningokokom oraz krztuścowi [33].
SZCZEPIONKI ŻYWE ATENUOWANE
Szczepionki żywe atenuowane podaje się w celu uodpornienia
przeciwko polio, śwince–odrze–różyczce (MMR) i gruźlicy
(BCG). Ten typ szczepionek nie powinien być stosowany
u leczonych immunosupresyjnie. Szczepionkę, jeśli jest ona
niezbędna, można podać najpóźniej dwa tygodnie przed planowanym
rozpoczęciem leczenia immunosupresyjnego lub
najwcześniej po trzech miesiącach od jego zakończenia.
Wciąż nie jest jednoznacznie ustalona dawka steroidów oraz
metotreksatu, którą należy traktować jako immunosupresyjną
[10]. W przypadku doustnej szczepionki przeciwko polio
nie powinna być ona podawana również osobom, które mieszkają
z chorym.
PODSUMOWANIE
Coraz więcej danych wskazuje, że wybrane szczepienia
ochronne są skuteczne i bezpieczne w odniesieniu do chorych
na t.r.u. Pogląd ten jest zgodny z aktualnymi zaleceniami
Brytyjskiego Towarzystwa Reumatologicznego (The
British Society for Rheumatology – BSR) dotyczącymi
szczepień chorych leczonych immunosupresyjnie, zweryfikowanymi
w 2002 r. [42], oraz z opinią niektórych autorów
[3, 20, 33]. Również zgodnie z zaleceniami Centers of
Disease Control and Prevention (CDCP) [8] chorzy na t.r.u.,
jako chorzy przewlekle, często korzystający z opieki lekarskiej,
leczeni immunosupresyjnie, obciążeni niejednokrotnie
schorzeniami metabolicznymi i uszkodzeniami narządów
wewnętrznych, powinni być szczepieni przeciwko
grypie.
Argumenty przemawiające za szczepieniem 23-walentną
polisacharydową szczepionką pneumokokową nie są tak
mocne jak w przypadku szczepienia przeciwko grypie. Jest
ono jednak rekomendowane u chorych, którzy przyjmują leki
immunosupresyjne, w tym: azatioprynę, metotreksat, leflunomid,
chlorambucyl, cyklosporynę, cyklofosfamid, leki biologiczne
oraz gks w dawce  20 mg na dobę w przeliczeniu
na prednizon [40].
Działania zwiększające liczbę zaszczepionych przeciwko
grypie i pneumokokom wśród chorych na schorzenia reumatyczne,
prowadzone w niektórych krajach europejskich, zaowocowały
zwiększeniem odsetka szczepionych w tej grupie
nawet do 60-85% (chorzy po 65. r.ż.) [15]. W Polsce szczepieniami
przeciwko grypie objęte jest 10% populacji, i to najczęściej
osób młodych, natomiast w niewielkim stopniu poddaje
się im osoby z grup ryzyka powikłań w przebiegu grypy
[7]. Wydaje się, że tylko aktywna postawa i świadomość lekarzy
może tę sytuację zmienić.
Jeśli dane dotyczące skuteczności szczepienia są niewystarczające,
wskazana jest kontrola miana przeciwciał
po szczepieniu (pacjenci z grupy ryzyka, szczepienie przeciwko
wzw B). Przeciwwskazana jest immunizacja szczepionkami,
które zawierają żywe drobnoustroje. Obecnie rekomendowane
szczepienia u chorych na t.r.u. przedstawiono
w tabeli 2.
Konieczne są dalsze badania dotyczące skuteczności wybranych
szczepień u chorych na t.r.u. (zwłaszcza przeciwko
wzw B). Niezbędna jest również identyfikacja chorych, którzy
nie reagują na szczepienia, oraz opracowanie skuteczniejszej
strategii szczepień w tej grupie pacjentów.
Szczepionka Schemat szczepienia Wskazanie
Błonica-tężec co 10 lat dawka wszyscy chorzy
przypominająca
23-walentna dawka przypominająca wszyscy chorzy
polisacharydowa po 6 latach (?)
szczepionka
przeciwko
pneumokokom
Haemophilus dane niewystarczające asplenia
influenzae
typu B
Meningokoki dane niewystarczające asplenia, niedobory
komplementu, podróże
w rejony epidemiczne
Wzw A 2 dawki epidemia, podróże, grupa
ryzyka
Wzw B 3 dawki szczególnie grupa ryzyka,
kontrola poszczepiennego
miana przeciwciał
Grypa corocznie wszyscy chorzy
Tabela 2. Szczepienia zalecane u dorosłych chorych na przewlekłe schorzenia
reumatyczne
Table 2. Vaccinations recommended for immunocompromised adults with
rheumatic diseases
398 E. Więsik-Szewczyk, J.K. Łącki, H. Chwalińska-Sadowska
PIŚMIENNICTWO
1. Abu Shakra M., Press J., Varsano N. i wsp.: Specific antibody response
after influenza immunization in systemic lupus erythematosus. J. Rheumatol.,
2002, 29, 2555-2557.
2. Abu-Shakra M., Press J., Sukenik S. i wsp.: Influenza virus vaccination of
patients with SLE: effects on generation of autoantibodies. Clin. Rheumatol.,
2002, 21, 369-372.
3. Avery R.K.: Vaccination of the immunosuppressed adult patient with rheumatologic
disease. Rheum. Dis. Clin. N. Am., 1999, 25, 567-584.
4. Barlett J.G., Mundy L.M.: Community – aquired pneumonia. N. Engl. J.
Med., 1995, 333, 1618-1624.
5. Battafarano D.F., Battafarrano N.J., Larson i wsp.: Antigen-specific antibody
responses in lupus patients following immunization. Arthritis Rheum.,
1998, 41, 1828-1834.
6. Brodman R., Gilfillan R., Glass D. i wsp.: Influenzal vaccine response in
systemic lupus erythematosus. Ann. Intern. Med., 1978, 22, 735-740.
7. Brydak L.B.: Sytuacja epidemiologiczno-wirusologiczna grypy w Polsce.
W: Grypa i jej profilaktyka. Termedia, Warszawa 2004, 89-102.
8. Centers for Disease Control and Prevention. Recommended adult immunization
schedule – United States, October 2004 – September 2005.
MMWR., 2004,53, Q1-Q4. Available on http://www.cdc.gov/nip/recs/adultschedule.
htm
9. Cooper G.S., Dooley M.A., Treadwell E.L. i wsp.: Risk factors for development
of systemic lupus erythematosus: allergies, infections, and family
history. J. Clin. Epidemiol., 2002, 55, 982-989.
10. Davies K., Woo P.: Immunization in rheumatic diseases of childhood: an
audit of the clinical practice of British Paediatric Rheumatology Group
members and review of the evidence. Rheumatology, 2002, 41, 937-941.
11. Del Porto F., Lagana B., Biselli R. i wsp.: Influenza vaccine administration
in patients with systemic lupus erythematosus and rheumatoid arthritis.
Safety and immunogenicity. Vaccine, 2006, 24, 3217-3223.
12. Devey M.E., Bleasdale K., Isenberg D.A.: Antibody affinity and IgG subclass
of responses to tetanus toxoid in patients with rheumathoid arthritis
and systemic lupus erythematosus. Clin. Exp. Immunol., 1987, 68,
562-569.
13. Elkayam O., Paran D., Burke M. i wsp.: Immunogenicity and safety of
pneumoccal vaccination in patients with rheumatoid arthritis or systemic
lupus erythematosus. Clin. Infect. Dis., 2002, 34, 147-153.
14. Elkayam O., Paran D., Burke M. i wsp.: Pneumococcal vaccination of
patients with systemic lupus erythematosus: Effects of generation of autoantibodies.
Autoimmunity, 2005, 38, 493-496.
15. Fahy W.A., Farneworth E., Yeldrem K.P. i wsp.: Pneumococcal and influenza
vaccination in patients with rheumatic conditions and receiving
DMARD therapy. Rheumatology, 2006, 45, 912-913.
16. Fessler B.J.: Infectious diseases in systemic lupus erythematosus: risk
factors, management and prophylaxis. Best Pract. Res. Clin. Rheum.,
2002, 16, 281-291.
17. Geier D.A., Geier M.R. i wsp.: A one year followup of chronic arthritis
following rubella and hepatitis B vaccination based upon analysis of the
Vaccine Adverse Events Reporting System (VAERS) database. Clin. Exp.
Rheumatol., 2002, 20, 767-771.
18. Geier D.A., Geier M.R.: A case series of adverse events, positive rechallenge
of symptoms, and events in identical twins following hepatitis
B vaccination: analysis of Vaccine Adverse Event Reporting System (VAERS)
database and literature review. Clin. Exp. Rheumatol., 2004, 22,
749-755.
19. Gladmann D.D., Hussain F., Ibanez D. i wsp.: The nature and outcome of
infection in systemic lupus erythematosus. Lupus, 2002, 11, 234-239.
20. Glück T.: Vaccinate your immunocompromised patients!(Editorial). Rheumatology,
2006, 45, 9-10.
21. Hernandez-Cruz B., Tapia N., Villa-Romero A.R. i wsp.: Risk factors associated
with mortality in systemic lupus erythematosus. A case control
study in tertiary care center in Mexico City. Clin. Exp. Rheumatol., 2001,
19, 395-401.
22. Herron A., Dettleff G., Hixon N. i wsp.: Influenza vaccination in patients
with rheumatic diseases. JAMA, 1979, 242, 53-56.
23. Holvast A., Huckriede A., Wilschut J. i wsp.: Safety and efficacy of influenza
vaccination in systemic lupus erythematosus patients with quiescent
disease. Ann. Rheum. Dis., 2006, 65, 913-918.
24. Kanakoudi-Tsakalidou F., Tachana M., Pratsidou-Gertsi P. i wsp.: Influenza
vaccination in children with chronic rheumatic diseases and long-term
immunosuppressive therapy. Clin. Exp. Rheumatol., 2001, 19, 589-594.
25. Louie J.S., Nies K.M., Shoji K.T. i wsp.: Clinical and antibody responses
after influenza immunization in systemic lupus erythematosus. Ann. Intern.
Med., 1978, 88, 790-792.
26. Lupatkin H.: Influenza vaccine in the elderly and chronic obstructive pulmonary
disease. Current Inf. Dis. Rep., 2005, 7, 200-203.
27. Maillefert J.F., Sibilia J., Toussirot E. i wsp.: Rheumatic disorders developed
after hepatitis B vaccination. Rheumatology, 1999, 38, 978-983.
28. Mercado U., Acosta H., Avendano L.: Influenza vaccination of patients
with systemic lupus erythematosus. Rev. Invest. Clin., 2004, 56, 16-20.
29. Moxey-Mims M.M., Preston K., Fivush B. i wsp.: Heptax B in paediatric
dialysis patients: effect of systemic lupus erythematosus. Chesapeake
Pediatric Nephrology Study Group. Pediatr. Nephrol., 1990, 4, 171-173.
30. Naveau C., Houssiau F.A.: Pneumococcal sepsis in patients with systemic
lupus erythematosus. Lupus, 2005, 14, 903-906.
31. Nicolson K.G., Wood J.M., Zambon M.: Influenza. Lancet, 2003, 362,
1733-45.
32. Noël V., Lortholary O., Casus P. i wsp.: Risk factors and prognostic influence
of infection in a single cohort of 87 adults with systemic lupus erythematosus.
Ann. Rheum. Dis., 2001, 60, 1141-1144.
33. O’Neill S.G., Isenberg D.A.: Immunizing patients with systemic lupus erythematosus:
a review of effectivness and safety. Lupus, 2006,15, 778-783.
34. Older S.A., Battafarano D.F., Enzenauer R.J. i wsp.: Can immunization
precipitate connective tissue disease? Report of 5 cases of systemic lupus
erythematosus and review of the literature. Semin. Arthrits Rheum.,
1999, 29, 131-139.
35. Petros D., West S.: Overwhelming pneumococcal bacteraemia in systemic
lupus erythematosus. Ann. Rheum. Dis., 1989, 48, 333-385.
36. Porter C.W., Oxford J.S.: Determinants of immunity to influenza infection
in man. Br. Med. Bull, 1979, 35, 69-75.
37. Ristow S.C., Douglas R.G., Condemi J.J.: Influenza vaccination of patients
with systemic lupus erythematosus. Ann. Intern. Med., 1978, 88, 786-789.
38. Schattner A.: Consequence or coincidence? The occurrence, pathogenesis
and significance of autoimmune manifestations after viral vaccines.
Vaccine, 2005, 23, 3876-3886.
39. Stojanovich L.: Influenza vaccination of patients with systemic lupus erythematosus
(SLE) and rheumatic arthritis (RA). Clin. Dev. Immunol., 2006,
13, 372-375.
40. Tarjan P., Sipka S., Lakos G. i wsp.: Influenza vaccination and the production
of anti-phospholipid antibodies in patients with systemic lupus
erythematosus. Scan. J. Rheumatol., 2006, 35, 241-249.
41. Tarjan P., Sipka S., Marodi L. i wsp.: No short-term immunological effects
of Pneumococcal vaccination in patients with systemic lupus erythematosus.
Scand. J. Rheumatol., 2002, 31, 212-215.
42. The British Society for Rheumatology (BSR) guidelines for vaccination in
the immunocompromised person. Available on www.rheumatology.org.uk
43. Wasko M.C.M.: Comorbid conditions in patients with rheumatic diseases:
an upadate. Curr. Opin. Rheumatol., 2004, 16, 109-113.
44. Whitney C.G., Farley M.M., Hadler J. i wsp.: Decline in invasive pneumococcal
disease after the introduction of protein – polysaccharide conjugate
vaccine. N. Engl. J. Med., 2003, 348, 1737-1746.
45. Williams G.W., Steinberg A.D., Reintertsen J.L. i wsp.: Influenza immunization
in systemic lupus erythematosus. A double blind trial. Ann. Intern.
Med., 1978, 88, 729-734.
46. Zonana-Nacach A., Camargo-Coronel A., Yanez P. i wsp.: Infections in
outpatients with systemic lupus erythematosus: a prospective study. Lupus,
2001, 10, 505-510.
Otrzymano 24 maja 2007 r.
Adres: Ewa Więsik-Szewczyk, Klinika i Poliklinika Układowych Chorób Tkanki
Łącznej, Instytut Reumatologii, 02-637 Warszawa, ul. Spartańska 1, tel./
faks (0 22) 856 94 20, 844 57 26, e-mail:ewa.w.szewczyk@gmail.com
_________________
Jeśli się cofasz to tylko po to by wziąć rozbieg!